تقسیم بندی غارها و تشخیص طبیعی از دست کند

دوستان بدلیل اینکه در دفینه یابی یک حفار در طی جستجوهای خود ممکن است بارها با غارها مواجه شود لذا باید در مورد غارها و چگونگی تشکیل غارها و تشخیص غارهای طبیعی از دست کند اطلاعات هر چند کم داشته باشد تا کمتر دچار اشتباه گردد.

به طور کلی غار فضای خالی زیرزمینی است با حداقل یک دهانه به خارج از پوسته زمین که هیچ گونه ابعاد خاص و مشخصی ندارد و گاهی در داخل زمین قرار دارد و یا گاهی در دل صخره ها، غارها از نظر تقسیم بندی به دو دسته تقسیم می شوند:

الف – غارهای طبیعی
ب – غارهای مصنوعی (دست کن)

غارهای طبیعی:

۱- غارهای بوجود آمده بر اثر نفوذ آبهای اسیدی در لایه های آهکی (که ۹۸% غارهای موجود از این روش بوجود می آیند)
۲- غارهای بوجود آمده بر اثر فرسایش امواج
۳- غارهای بوجود آمده بر اثر زلزله و چین خوردگی های لایه زمین
۴- غارهای آتشفشانی
۵- غارهای بادی
۶- غارهای یخی

غارهای مصنوعی:

غارهایی که توسط انسان بصورت حفره هایی در دل صخره ها با هدفی خاص بوجود آمده اند.

۱- غارهای بوجودآمده بر اثرنفوذ آب اسید دار در لایه آهکی:

غارهای بوجود آمده بر اثر نفوذ آب اسید دار در لایه آهکی به طور کلی بر اثر هوازدگی فیزیکی و عملکرد نیروهای داخلی و سستی سطوح لایه بندی سنگها، شکستگی ها و ترکهایی در بخش های سطحی پوسته زمین بوجود می آید و از نظر ترکیبات شیمیایی بر اثر نفوذ آبهای اسید دار حاصل از ریزش های جوی و حل دی اکسید کربن موجود در هوا  در مسیر ترکها و شکستگی های بوجود آمده در مناطق با جنس کانیهای کربناتی و تداوم جریان آب در آن عمل انحلال کربنات کلسیم غیر محلول بوسیله آب اسید دار صورت می گیرد و بی کربنات کلسیم محلول تولید می شود.آب محتوی بی کربنات کلسیم بنا به قوه جاذبه در مسیر این درز ها جریان می یابد و حاصل انحلال به داخل رودخانه های نزدیک که انتهای شکستگی ها است یا به صورت چشمه ای که در انتهای شکستگی ها است تخلیه می شود و تداوم این عمل طی میلیونها سال و خرد شدن کربنات کلسیم به وسیله آب اسید دار و حمل آن به خارج باعث ایجاد فضای خالی می شود که غار نامیده می شود.

۲- غارهایی که بر اثر زلزله و یا چین خوردگی زمین بوجود می آیند:

گاهی توسط زلزله یا بر اثر حرکات و جبنشهای زمین ساختی، شکاف هایی کم و بیش بزرگ در کوهها ایجاد می شوند گاه نیز عمل نفوذ آب در آنها موجب بوجود آمدن استالاکتیت و استالاکمیت و سایر تزئینات اهکی می شود و این غارها از نظر شکل نامنظم بوده و در مواردی داخل شدن به آنها بسیار خطرناک می باشد در این غارها خرده سنگهای اطراف به طور آراسته طبقه بندی نشده و اغلب روی لبه ریزش قرار دارند و هر لحظه امکان فرو افتادن آنها می روند مانند غار (اسپهبد خورشید) در ۲۷۰ کیلومتری تهران در ناحیه دو آب سواد کوه استان مازندران و بورنیک

۳- غارهای بوجود آمده بر اثر فرسایش امواج:

امواج و فشار ناشی از ضربه های موج بر روی لایه های نرم به مرور زمان طولانی می تواند حفره هایی را بوجود بیاورند از این دسته غارها می توان به غارهایی که در بین تشکیلات مرجانی زیر آبی اشاره کرد.

۴- غارهای آتشفشانی (لاوا):

در اثر جریان مواد مذاب که از دامنه ها به پایین سرازیرند و زمانی که لایه رویی این گدازه ها بر اثر مجاورت با هوا زودتر سرد می شود، لایه زیری در حال حرکت است در نتیجه بعد از اتمام جریان فاصله هایی مابین لایه رویی و زیرین ایجاد می گردد که البته بخارات آب و گاز نیز در ایجاد فاصله بین این دو لایه دخیل هستند در نتیجه غاری تونلی بوجود خواهد آمد که غاری با دیوارهای صیقلی خواهیم داشت مانند غار ایوب در بخش شهر بابک در جنوب خاوری شهر یزد.

۵- غارهای بادی:

این دسته از غارها بر اثر فرسایش تدریجی بوجو می آیند. جریانات هوایی شدید که ما آن را باد می نامیم همراه خود ذرات ریز ماسه و شن را در سرعت های بسیار زیاد بر روی سنگها می کوبد و به تدریج در آن قسمت بر اثر فرسایش و اصطکاک حفره ای ایجاد می گردد که معمولاً نیز زیاد بزرگ نیستند.

۶- غارهای یخی:

این دسته از غارها معمولاً در ارتفاعات یافت می شوند و بر اثر جریانات شدید هوای سرد در داخل این غارهای کوچکترین ذرات آب به بلورهای یخ تبدیل می شوند و همیشه دمای آنها زیر صفر می باشد مهمترین این غارها بیشتر در کوههای آلپ یافت می شوند و به غارهای دنا و یخ مراد می شوند اشاره کرد.

غارهای مصنوعی:

غارهای دست کن و یا دست ساز مانند غار قلعه جوق در اراک – غار اسک در جاده هراز – غار کوگان لرستان، این دسته از غارها به صورت مصنوعی و به دست انسان در دل سنگ ها و یا کوه ها کنده شده اند تا مورد بهره بردرای و استفاده قرار گیرد. کلاً این دسته از غارها بر اساس ۵ هدف اصلی و یا نیاز ساخته شده اند.البته در بعضی موارد این غارها چند کاربردی نیز بوده اند

۱ – زندگی ۲- نظامی ۳- مذهبی ۴- معدن ۵٫خزانه و دفینه های بزرگ